1. Quy định pháp luật về thưởng Tết

1.1 Quy định pháp luật hiện hành về thưởng 

Các quy định pháp luật của Việt Nam hiện nay không quy định thưởng hay thưởng Tết cho người lao động là bắt buộc, tuy nhiên doanh nghiệp cần phải nắm vững những hướng dẫn quan trọng của pháp luật sau đây: 

Điều 104 Bộ Luật lao động số 45/2019/QH14 (gọi tắt là “Luật lao động năm 2019”) quy định như sau: 

• Thưởng là số tiền hoặc tài sản hoặc bằng các hình thức khác mà người sử dụng lao động thưởng cho người lao động căn cứ vào kết quả sản xuất, kinh doanh, mức độ hoàn thành công việc của người lao động.
• Quy chế thưởng do người sử dụng lao động quyết định và công bố công khai tại nơi làm việc sau khi tham khảo ý kiến của tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở đối với nơi có tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở.

Như vậy, căn cứ vào quy định của Luật lao động năm 2019, doanh nghiệp lưu ý một số điểm chính sau đây: 

• Pháp luật Việt Nam hiện nay không đưa ra quy định cụ thể về “thưởng Tết” mà chỉ quy định chung về “thưởng” và “quy chế thưởng”. 
• Doanh nghiệp căn cứ vào kết quả sản xuất, kinh doanh, mức độ hoàn thành công việc của người lao động để thưởng Tết, tuy nhiên đây không phải là khoản bắt buộc theo pháp luật.  
• Thưởng có thể bằng tiền, tài sản hoặc bằng các hình thức khác theo tình hình thực tế của doanh nghiệp. 
• Doanh nghiệp phải công bố công khai Quy chế thưởng tại nơi làm việc để tất cả người lao động đều nắm rõ. 

• Cơ cấu thưởng:
  Doanh nghiệp có thể tham khảo cơ cấu thưởng cơ bản và phổ biến được một số doanh nghiệp vừa và nhỏ áp dụng như sau:
  
• Quy chế thưởng, cơ cấu thưởng hay cách thức tính thưởng phải căn cứ vào tình hình thực tế kinh doanh của doanh nghiệp, phụ thuộc vào vị trí công việc của người lao động và có giá trị trong động viên, tạo động lực gắn bó của người lao động với doanh nghiệp. 
• Doanh nghiệp lưu ý rằng dù áp dụng theo bất kỳ cơ cấu, mô hình hay công thức thưởng nào thì vẫn phải tuân thủ quy định pháp luật rằng: 

Quy chế thưởng do người sử dụng lao động quyết định và công bố công khai tại nơi làm việc sau khi tham khảo ý kiến của tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở đối với nơi có tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở.

2. Lưu ý để chi phí thưởng Tết là chi phí được trừ của doanh nghiệp

2.1. Quy định của pháp luật về thuế Thu nhập doanh nghiệp 

2.1.1. Quy định của pháp luật về thuế 

Ngoài việc tuân thủ các quy định chung của Luật lao động năm 2019 về thưởng như đã đề cập trong mục 1 nêu trên, để chi phí thưởng tết cho người lao động là chi phí được trừ khi tính thuế Thu nhập doanh nghiệp (gọi tắt là “thuế TNDN), doanh nghiệp phải nắm rõ các quy định pháp luật về thuế như sau: 

Theo khoản 2, điều 3 của Thông tư số 25/2018/TT-BTC và điểm 2.5, khoản 2, điều 6 của Thông tư số 78/2014/TT-BTC, quy định về chi phí không được trừ liên quan đến tiền thưởng như sau: 

• Chi tiền lương, tiền công và các khoản phải trả khác cho người lao động doanh nghiệp đã hạch toán vào chi phí sản xuất kinh doanh trong kỳ nhưng thực tế không chi trả hoặc không có chứng từ thanh toán theo quy định của pháp luật.
• Các Khoản tiền lương, tiền thưởng cho người lao động không được ghi cụ thể Điều kiện được hưởng và mức được hưởng tại một trong các hồ sơ sau: Hợp đồng lao động; Thoả ước lao động tập thể; Quy chế tài chính của Công ty, Tổng công ty, Tập đoàn; Quy chế thưởng do Chủ tịch Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc, Giám đốc quy định theo quy chế tài chính của Công ty, Tổng công ty.

2.1.2 Điều kiện để chi phí thưởng Tết là chi phí được trừ khi tính thuế TNDN

Để chi phí thưởng Tết là chi phí được trừ khi tính thuế TNDN, doanh nghiệp phải đảm bảo được 2 điều kiện chính sau đây: 

• Các khoản thưởng bằng tiền phải đã thực chi trả đến người lao động, được chứng minh bằng hồ sơ và các chứng từ thanh toán như phiếu chi, ủy nhiệm chi… 
• Các khoản tiền thưởng phải được ghi cụ thể điều kiện được hưởng và mức được hưởng tại một trong các hồ sơ sau: Hợp đồng lao động; Thoả ước lao động tập thể; Quy chế tài chính của Công ty, Tổng công ty, Tập đoàn; Quy chế thưởng do Chủ tịch Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc, Giám đốc quy định theo quy chế tài chính của Công ty, Tổng công ty.

Lưu ý: Các khoản thưởng bằng hiện vật (quà, vật phẩm…) phải có bộ chứng từ mua hàng (hợp đồng, đơn đặt hàng, hóa đơn, phiếu nhập kho…) và danh sách người lao động được hưởng rõ ràng và đầy đủ. 

Trường hợp chi phí thưởng Tết không đáp ứng được các điều kiện của pháp luật về thuế, doanh nghiệp nên chủ động tập hợp và loại ra khỏi chi phí được trừ khi tính thuế TNDN để hạn chế rủi ro về các khoản phạt thuế. 

Kết luận: Các văn bản liên quan đến cơ chế thưởng như Quy chế thưởng, Quy chế lương, Quy chế tài chính… là căn cứ quan trọng và bắt buộc phải có để xem xét một khoản thưởng có phải là chi phí được trừ của doanh nghiệp hay không. 

2.2. Hạch toán kế toán với tiền thưởng Tết 

2.2.1 Căn cứ pháp luật kế toán 

Việc hạch toán chi phí tiền thưởng, kế toán cần căn cứ vào các hướng dẫn của Chế độ kế toán doanh nghiệp hiện hành (Thông tư số 200/2014/TT-BTC và Thông tư số 133/2016/TT-BTC).

2.2.2 Hướng dẫn hạch toán kế toán 

Khoản tiền thưởng cho Tết 2024, tức là thưởng của năm 2023, kế toán hạch toán vào chi phí của năm 2023 như sau:

• Bước 1: Căn cứ vào bảng tính thưởng, quyết định thưởng và các văn bản khác, kế toán hạch toán toán số thưởng phải trả đến người lao động như sau: 

+ Hạch toán chi phí tiền thưởng theo Thông tư số 200/2014/TT-BTC

Nợ TK 642, TK 641, TK 622… (Tài khoản chi phí tương ứng với bộ phận làm việc của nhân viên)

Có TK 334

+ Hạch toán chi phí tiền thưởng theo Thông tư số 133/2016/TT-BTC

Nợ TK 6421, TK 6422, TK 154… (Tài khoản chi phí tương ứng với bộ phận làm việc của nhân viên)

Có TK 334

• Bước 2: Tính toán thuế thu nhập cá nhân (nếu có)

Trường hợp các trường hợp phát sinh thuế thu nhập cá nhân từ thưởng Tết, kế toán cần tính toán và khấu trừ theo đúng quy định của pháp luật thuế, đồng thời hạch toán kế toán như sau: 

Nợ TK 334

Có TK 3335 (Thuế thu nhập cá nhân)

• Bước 3: Tại thời điểm chi trả thưởng, thông thường là đầu năm 2024 hoặc dịp Tết nguyên đán năm 2024, kế toán hạch toán như sau:

Nợ TK 334 

Có TK 111, TK 112…